Dolphin Address 39
10 oktober 2005
Het ergste wat je een dolfijn kunt aandoen is het uit te sluiten van sociaal contact. Sommige Dolfinaria gebruiken deze kennis om een dolfijn te disciplineren die niet wil gehoorzamen aan een show opdracht.
Het werkt ook uitstekend op mensen. Eenzame opsluiting is ongeveer de laatste toevlucht voor de autoriteit om een gevangene te dwingen zich aan haar regels te houden. Het blootstellen van de geest aan de zwaartekracht van de tijd en haar te werpen in de wildernis van een sociale leegte breekt effectief de sterkste wilskracht. Als het leven doelloos wordt knarst het tot stilstand, een emotionele verlamming, een hartstilstand bij vol bewustzijn. De film 'Papillon' illustreert dit. Enkel de slimsten overleven.
Het lijkt allemaal netjes in de theorie te passen dat Dusty uit haar groep werd verbannen omdat ze met haar superieure intelligentie de regels trotseerde. De mensen maatschappij is ook niet erg vriendelijk voor haar eenlingen. Ze moet wel slim zijn, want ze lijkt met gemak te overleven waar haar verwanten zich moeten organiseren tot een intensiteit die nauwelijks door andere samenlevingen wordt geëvenaard. Ze heeft wellicht zelfs gekozen voor eenzaamheid uit onwil zich neer te leggen bij disciplines die haar intelligentie frustreren.
Maar ook een dolfijn lijkt geen eiland te zijn. Ze kiest voor omgang met mensen en de voor de hand liggende verklaring is de sociale leegte in haar eigen bestaan. We kunnen zelfs denken dat ze de voorkeur geeft aan menselijke weerklank. Ze schijnt geïntrigeerd door ons handelen, hoewel wij uit haar oogpunt nauwelijks beter zwemmen dan drijfhout. Toch viert ze haar superioriteit niet op ons bot. Ook knielt ze niet voor onze onvolkomenheden. Ze behoudt haar persoonlijkheid, vereert ons met haar aandacht, aanvaard onze liefkozingen en is altijd in voor ludieke ondernemingen.
Ze is niet enkel aanwezig. Ze neemt haar time-outs bij elke ontmoeting en keert terug met een vorm van bedoeling. Het mag er dan terplekke niet altijd even dik op liggen, maar als ik de video's opnieuw bekijk dan toont ze gevarieerd gedrag dat boven nieuwsgierigheid of hang naar gezelligheid gaat. Zoals die in de vloedgolven boven 'Two bottle island'. Ze geniet van de kracht van de golven door zich telkens voort te laten spoelen en komt dan naar mij als in uitnodiging om mee te doen. Dan ziet ze de camera tussenbeide en zwaait haar hoofd terzijde in een grom van afkeuring en toont me in een gracieuze zijrol dat er geen kunst aan is. Dan flitst ze terug als wil ze het effect van haar demonstratie verifiëren. In andere opnamen toont ze een anticipatie op onze manoeuvres die samen met die van ons in gesynchroniseerde actie resulteren.
Als je vaker de zelfde weg aflegt lijkt deze korter in tijd te worden. De karakteristieken markeren zich en de meer subtiele gegevens vullen zich in. Een dialoog met je omgeving zal je gedachten begeleiden. Je wordt een expert in de kleinste veranderingen. Dit is de oogst van de alleenzaamheid. Hoe groter de geest hoe meer het opmerkt en kan anticiperen.
Misschien is dit de manier waarop een dolfijn haar vermogen uitoefent, door zich bloot te stellen aan onze aanwezigheid en stimuli toe te dienen als werkelijkheidbeproevers. Geen gezeur met strijdige meningen, geen omwegen uit beleefdheid, altijd in een rechte gedachtenlijn naar haar eigen voldoening. Misschien verschaft onze nieuwsgierigheid haar het evenwicht om de buit van haar eenzaamheid te vieren, als het verzamelen van haar emotionele stuwkracht om haar levensreis voort te zetten.
We hoeven haar motieven voor afwezigheid niet langer te overdenken. Donderdag, op 6 oktober, bleek mijn mobieltje eindelijk zijn geld waard. Trevor belde me met de ultieme gelukzaligheid: 'Dusty is terug in de Boothuisbaai', kort daarop gevolgd door Mildred. Ik liet alles vallen en stoof er naar toe. Kleedde me om, geen camera, dit was te privé. Nauwelijks voorbij de spring- en duikrots en heen en weer gegooid door ernstige golven zag ik haar onder me door flitsen. Nadat ze Ute uitgeleide had gedaan voegde ze zich bij me halverwege 'Two bottle island'. Ik voelde haar blijdschap over onze hereniging, ze zwom naast me met haar snuit praktisch in mijn oksel. Ze bewoog door de brekers boven het eiland als een meeuw in vlagen van windkracht 12. Verscheidene malen kanonskogelde ze op haar dichtst bij me langs in een explosie van lol.
Geen flauw idee waar ze uitgehangen heeft maar het moet haar lust hebben gewekt als honger in een supermarkt. Of was het de eenzame schaduw van het alleen zijn?
Rabindranath Tagore zegt over vrijheid: 'Als ik een vioolsnaar tussen duim en wijsvinger draai kan het iedere denkbare vorm aannemen. Sommige mensen noemen dit absolute vrijheid. Als ik hem echter op mijn viool stem, kan ik er de meest vervoerende melodieën aan ontlokken. Ware vrijheid is niet vrijheid van, het is vrijheid tot.'
Zou zoo graag met haar praten.
Jan Ploeg, Fanore Weitje, 10 oktober 2005
print versie